Maand: januari 2024

Korstmossen (deel 8) – Open rendiermos

Korstmossen (deel 8) – Open rendiermos

Tot nog toe hadden we het voornamelijk over korstvormige korstmossen (bvb. muurschotelkorst, plat dambordje en kalkschotelkorst) en bladvormige korstmossen (bvb. groot dooiermos, witstippelschildmos en heksenvingermos). Maar er zijn ook korstmossen die een struikvormige structuur hebben. Een voorbeeld hiervan is het open rendiermos. Open rendiermos  (Cladonia portentosa) is 

Korstmossen (deel 7) – Heksenvingermos, kapjesvingermos en witstippelschildmos

Korstmossen (deel 7) – Heksenvingermos, kapjesvingermos en witstippelschildmos

In de vorige bijdragen hebben we het vooral gehad over lithofyten. Dat zijn planten – met inbegrip van korstmossen, want korstmossen zijn geen planten – die op stenen of rotsen groeien. Hoewel korstmossen vaak worden geassocieerd met organismen die op rotsen of op de grond 

Een prille lentedag

Een prille lentedag

Bijenbezoek

Winterakoniet

De eerste narcis

Slide show

Korstmossen (deel 6) – Korstmossen op steen

Korstmossen (deel 6) – Korstmossen op steen

Korstmossen die op stenen groeien, worden vaak eenvoudigweg ‘steenkorstmossen’ genoemd. Ze zijn te vinden op verschillende soorten ondergronden, zoals muren, vensterbanken, kademuren, beton, bruggen, enz … Kortom, ze gedijen in verschillende omgevingsomstandigheden. De specifieke soorten variëren en vertonen verschillende kleuren, texturen en vormen. In de 

Korstmossen (deel 5) – Groot dooiermos

Korstmossen (deel 5) – Groot dooiermos

Groot dooiermos Groot dooiermos (Xanthoria parientina) is een korstmos uit de familie van de Teloschistaceae (dooiermosachtigen). De genusnaam Xanthoria is afgeleid van het Griekse woord xanthos, dat “geel” betekent, en de stam ori (“uit de bergen”). De soortnaam parietina betekent: “op muren”. Korstmossen Korstmossen zijn symbiotische organismen die het gevolg zijn van 

Vroege vogels… sneeuwklokje en winterakoniet

Vroege vogels… sneeuwklokje en winterakoniet

Video

Tekst

Korstmossen (deel 4)-Gelobde citroenkorst

Korstmossen (deel 4)-Gelobde citroenkorst

Vaak zijn op oude kalkrijke muren en kademuren – zie foto boven – oranje korstmossen te zien. Een aantal soorten lijken goed op elkaar en zijn moeilijk te onderscheiden. Een plantenloep kan daarbij goede diensten bewijzen. De gelobde citroenkorst (Variospora flavescens, ook Caloplaca flavescens) is 

Korstmossen (deel 3) – Muurschotelkorst

Korstmossen (deel 3) – Muurschotelkorst

What’s in a name? Plat dambordje, gelobde citroenkorst, stoeprandvingermos, goudsteenschubje, muurzonnetje, vliegenstrontjesmos, kronkelheidestaartje…  Wie verzint dergelijke poëtische namen? De botanici die de korstmossen op naam brengen moeten beslist van nature dichters zijn. Misschien schrijven ze ook wel sprookjes. Hoe kom je anders bij een naam 

Tips bij plantenfotografie

Tips bij plantenfotografie

Misverstanden

De tips

Maak eerst een foto van de habitat waarin de plant groeit.

GorillaPod

Kom dichterbij

Bijenorchis (Ophrys apifera)

De “rule of thirds”

Bokeh

Scherptediepte

Lange belichtingstijd

Muurleeuwenbek
Come closer

Speelsheid

De magie van een regendag

M-modus

Donkere achtergrond

Een donkere achtergrond
Korstmossen – deel  2

Korstmossen – deel 2

“Horen korstmossen wel thuis in een website over stadsplanten?” hoor ik u zeggen.  Op de keeper beschouwd horen ze er net zomin thuis als een vos in het hoenderhok, want korstmossen zijn geen planten. En het zijn bovendien ook geen mossen. Maar hoewel korstmossen, botanisch gezien, 

Korstmossen – deel 1

Korstmossen – deel 1

Als u bij de slager ‘vogels zonder kop’ bestelt dan loopt u niet het risico om als ‘dierenbeul’ door het leven te moeten gaan; en als u bij de bakker een ‘éclair’ ziet liggen dan hoeft u niet meteen te vrezen om door een bliksemschicht 

Stadsplanten op sociale media?

Stadsplanten op sociale media?

Vijf redenen…

Hoe?

De symboliek van bomen

De symboliek van bomen

Bomen hebben een belangrijke rol gespeeld in verschillende culturen over de hele wereld. Lange tijd bleef er een houding van eerbied en ontzag bestaan tegenover de boom: priesters en sjamanen uit vele culturen gebruikten bomen in hun rituelen. Elke boom heeft zijn eigen karakter, rituelen en 

Wat te doen… in de winter?

Wat te doen… in de winter?

De winter heeft – eindelijk zou je haast zeggen – zijn intrede gedaan. Wat doet een ‘doorwinterde’ plantenliefhebber dan de hele dag? In winterslaap gaan? Niets daarvan! De winter is het ideale moment om eens een andere wereld te verkennen. Niet de wereld van planten 

Gewoon sneeuwklokje – Galanthus nivalis L.

Gewoon sneeuwklokje – Galanthus nivalis L.

Gelukkig Nieuwjaar 2024

 

Een nieuw begin

Heeft u ook dat gevoel dat na de winterzonnewende, het solstitium, iets nieuws ontluikt?
De kortste dag van het jaar is voorbij. Vooral ’s avonds is het al merkbaar langer licht. 
Iedereen die een beetje meeleeft met het ritme van de natuur voelt het: de donkerste tijd van het jaar is voorbij. Op naar een – laten we hopen – prachtige lente en zomer.

Natuurlijk is de winter nog lang niet voorbij, maar hier en daar zien we al de eerste tekenen van een nieuwe lente. Het sneeuwklokje is er één van. 

Sneeuwklokjes kunnen we moeilijk typische stadsplanten noemen. En toch komt het in talloze parken, tuinen, parkbossen en langs oude vestingwallen voor. Wellicht is het er ooit aangeplant en later verwilderd. Ze zijn één van de vroegst bloeiende planten in het voorjaar en ze bloeien vaak zelfs als er nog sneeuw op de grond ligt, vandaar de naam “sneeuwklokje”. 

De meeste soorten, zoals de gewone Galanthus nivalis, bloeien in februari – maart. Galanthus reginae-olgae en Galanthus peshmenii bloeien in de herfst. Enkele klonen van Galanthus elwesii bloeien al in december, andere bloeien tot begin april.

 

Legende

Over het sneeuwklokje bestaat een mooie legende.

Sneeuwklokje in de poëzie

De dichter Felix Rutten schreef omstreeks 1900 het volgende:

      • Felix Jean Joseph Hubert (Felix) Rutten (Sittard, 13 juli 1882 – Rome, 22 december 1971) was een Limburgse schrijver en dichter. Hij publiceerde zowel in het Nederlands als in het Sittards dialect. Hij stierf op dezelfde dag als zijn grote vriend, de schrijver Godfried Bomans.

    The Snowdrop” van Anna Laetitia Barbauld, (1743-1825)

        • Anna Laetitia Barbauld, geboortenaam Aikin (20 juni 1743 – 9 maart 1825) was een prominente Engelse dichteres en schrijfster van kinderliteratuur.

        • Als geletterde intellectuele vrouw die in meerdere genres boeken publiceerde, had Barbauld een succesvolle auteurscarrière in een tijd dat weinig vrouwen professioneel schreven. 

      Sneeuwklokje

       

      Stinzenplant

      Het sneeuwklokje wordt bij ons vermoedelijk al sinds de Middeleeuwen als sierplant in tuinen en parken gekweekt. Men vindt de soort dan ook dikwijls als ‘stinsenplant’ in landgoederen en in oude tuinen en boomgaarden. Stinzenplanten (ook wel eens als stinsenplanten met een “s” omschreven) is een verzamelnaam voor een bijzondere groep verwilderende voorjaarsbloemen. Het zijn vooral bol-, knol- en wortelgewassen die vanaf circa de 16e eeuw werden (en worden!) aangeplant op buitenplaatsen, rondom kastelen en landhuizen.

      Van oorsprong komen Stinzenplanten van elders.  Ze zijn door avonturiers en botanisten ‘ontdekt’ en geïntroduceerd in West-Europa.

      Kenmerkend voor Stinzenplanten is dat ze op oude buitenplaatsen zijn verwilderd en ingeburgerd. Er zijn plekken waar het voormalig landhuis niet meer staat, maar waar de Stinzenplanten ieder jaar nog steeds uitbundig bloeien.Maar waar komt het woord “Stins” dan vandaan? Een stins is een Fries woord dat zowel in Nederland als in Duitsland gebruikt wordt om een burcht of een landhuis mee aan te duiden. Bewoners van ‘stinzen’ konden het zich permitteren voorjaarsbloeiers rondom hun huis te planten. De naam stinzenplant duikt voor het eerst op in historische beschrijvingen uit 1932 van stinzen en doelt op deze vrolijke voorjaarsbloeiers die zich rond om de ‘stinzen’ verwilderd hebben en elk jaar opnieuw terugkomen.

      Sneeuwklokje

       

      Voorkomen

      De Galanthus komt oorspronkelijk voor in de bosrijke gebieden van Oost-Europa en West-Azië. Veel soorten bloeien in het wild. ‘Galanthus’ is afgeleid van het Griekse gála (melk) en ‘anthos’ (bloem). Dus …melkwitte bloemen.

      Andere, sterk op Galanthus nivalis lijkende soorten, worden in de handel aangeboden. Sneeuwklokje wordt in Vlaanderen hoofdzakelijk waargenomen in bossen, natte graslanden, ruigten, boomgaarden, tuinen en parken. Deze vroege voorjaarsbloeier groeit bij voorkeur in loofbos op matig vochtige tot vochtige, voedselrijke standplaatsen. 

      Op de website Allesoverbloembollen.nl vindt u een gedetailleerd overzicht van de verschillende soorten. Voor meer info: zie onderaan dit artikel.

       

      Kenmerken

      Alle soorten hebben witte, klokvormige, knikkende en naar honing geurende bloemen, die aan een dik groen (soms geel) vruchtbeginsel hangen. De buitenste blaadjes zijn wit, maar de binnenste blaadjes hebben vaak een groene vlek, meestal in een U-, V- of H-vorm. 

      Eigenlijk is het sneeuwklokje niet wit maar kleurloos. Tussen de bladcellen van de bloemblaadjes zitten namelijk kleine luchtbelletjes samengeperst. Door de weerkaatsing van het licht lijken de bloemblaadjes wit. Wrijf je een blaadje fijn tussen je vingers dan is het glashelder.

      Sneeuwklokjes behoren tot de narcisfamilie (amaryllidaceae). Ze staan bekend om hun lieflijk uiterlijk met kleine, knikkende, klokvormige bloempjes. De bloemen hebben drie witte bloemblaadjes, soms met groene markeringen aan de binnenkant, en ze hangen aan een slanke, groene stengel.

      Het is een bolgewas dat zich uitstekend laat verwilderen. 

      Zoals veel voorjaarsbloeiers groeit het sneeuwklokje uit een ondergrondse bol. De bol slaat voedingsstoffen op die de plant gebruikt om zijn vroege lentebloemen te produceren. 

      Bloei

      Een bloem heeft zes bloemdekbladen, waarvan de buitenste drie langwerpig zijn en de binnenste drie, veel kortere, omgekeerd hartvormig zijn. De binnenste bloemdekslippen hebben aan de buitenkant alleen aan de top een halvemaanvormige groene, soms gele, vlek.

      Het verwante Groot sneeuwklokje (Galánthus elwésii), dat in dezelfde milieus groeit, is in alle opzichten wat groter dan het gewone, het heeft op de binnenste bloemdekbladen twee, zeer dicht op elkaar staande, vertikale groene vlekken in plaats van één aaneengesloten liggende vlek.

      Alle sneeuwklokjes geuren heerlijk, zeker als ze binnen in een vaasje staan. Ze leven dan echter niet zo lang. Wil je toch sneeuwklokjes in huis, koop een potje met bloeiende planten, haal ze uit de pot en zet ze in een grote vaas of bak. De kluiten mogen niet uitdrogen, dus geef regelmatig water.

       

      Sneeuwklokje

       

      Symboliek

      Het sneeuwklokje staat symbool voor hoop en lenteverwachting. Vaak bloeit het al als er nog sneeuw op de bodem ligt, vandaar de naam.  Met een beetje fantasie zou je kunnen zeggen dat het door zijn klokgeluid andere bloemen uit de winterslaap wekt. In landen waar veel sneeuw valt is er een algemeen geloof dat het bloempje niet volmaakt is voordat het zijn vriend de sneeuw omhelsd heeft. 

      Vanwege de vroege bloei wordt het ook als symbool van ongeduld gezien. De witte kleur staat voor zuiverheid, nederigheid en onschuld.

      Toxiciteit

      Alle delen van de plant zijn giftig. Vooral de bollen van het sneeuwklokje bevatten alkaloïden en giftig zijn als ze worden ingenomen. Dus… niet van eten.

      Toepassingen en gebruik

      Het sneeuwklokje is, zoals vermeld, giftig. Toch bezit de plant geneeskrachtige stoffen, zoals een lectine, die al in de homeopathie werd gebruikt maar volgens recent medisch onderzoek ook waarde heeft voor tumor-, virus- en schimmelbestrijding. 

      Van Galanthus nivalis is bekend dat het galantamine bevat. Galantamine is bestudeerd op zijn potentiële medicinale toepassingen, met name bij de behandeling van de ziekte van Alzheimer.

      Sneeuwklokjes worden als ingrediënt gebruikt voor parfum, zoals ‘Pure White Linen Summer Fun’ van Estée Lauder (te koop bij Amazon.com.be) en ‘Bucaneve snowdrop’ van Perlier (te koop bij Fragrantica).

      https://www.youtube.com/watch?v=lN5QWirKov8

       

      Bronnen en meer informatie

      https://www.ecopedia.be/planten/gewoon-sneeuwklokje

      https://nl.wikipedia.org/wiki/Gewoon_sneeuwklokje

      https://www.ecopedia.be/planten/gewoon-sneeuwklokje

      https://www.verspreidingsatlas.nl/0538 (voor Nederland)

      https://www.floravannederland.nl/planten/gewoon_sneeuwklokje

      Soorten

      https://www.allesoverbloembollen.nl/bloembollen-soorten/voorjaarsbloeiende-bolgewassen/sneeuwklokje/

      Parfums

      https://www.amazon.com.be/
      Zoek naar: Estée Lauder white Line eau de parfum spray

      https://www.fragrantica.nl/parfum/Perlier/Bucaneve-Snowdrop-27988.html