19 juli 2024

Harig wilgenroosje

Als je dezer dagen langs het water stapt – ’t zij aan de Brugse Ring, aan de Coupure of in een stadspark – dan zie je vaak de roze bloemetjes van het harig wilgenroosje.

Het harig wilgenroosje (Epilobium hirsutum) is een 0,8-1,8 m hoge, algemeen voorkomende, vaste plant uit de teunisbloemfamilie (Onagraceae).

De zachtbehaarde stengel draagt 6-12 cm lange, langwerpige bladeren. De bladeren zijn meestal tegenoverstaand, terwijl het middelste blad vaak stengelomvattend is. Ook de bladeren zijn zachtbehaard. De bloemen hebben een diameter van 1,5-2,5 cm, vier uitgerande, licht- tot donker magenta kroonbladen en een vierspletige stempel. De plant bloeit van juni tot september.

Naamgeving

De naam wilgenroosje dankt de plant aan het feit dat de bladen lijken op die van de wilg. Epilobium is van oorsprong een Oudgriekse naam epi (op), lobos (hauw of peul) en ion (een viool). De zaaddoos lijkt op een hauw en de bloem lijkt op Viola matronalis. Hirsutum betekent ruwharig.

De plant is absoluut geen roos, maar is wel een opvallende bloem tussen al het groen. En natuurlijk harig, zelfs de stamper!

Habitat

De plant komt in België algemeen voor op vochtige plaatsen, in ruigtes, langs slootkanten en op niet al te zware grond. Een diepte tot 10 cm in het water gedurende enige tijd is geen bezwaar, maar de plant kan echter geen langdurige natte voeten gebruiken en heeft ook behoefte aan veel licht.

Een mooi verhaal

In de zomer zijn vele vlakten en open plekken prachtig rozerood gekleurd door de bloemtrossen van de wilgenroosjes. Het ontstaan van het wilgenroosje is een romantisch verhaal. (Bron: Natuurverhalen.nl)

“Lang, lang geleden leefde aan de rand van het bos, te midden van prachtige bloemen een elfenfamilie in een wilde rozenstruik. Op warme zomerdagen speelden de kleine elfjes in de koele schaduw van het bos, aan de rand van een meertje. Op een mooie dag speelde een elfje aan de voet van een oude grote wilg, toen ze blij verrast een klein kaboutertje naar beneden zag klimmen. Sinds die dag speelden het elfje en het kaboutertje op alle warme dagen samen in het koele bos.

Toen zij groter groeiden werden ze verliefd op elkaar. Zij vertelden het aan hun ouders dat ze samen wilden gaan wonen. De verbazing en ontzetting bij de wederzijdse ouders was zo groot dat ze het hun kinderen verboden. Elfen en kabouter trouwen niet met elkaar! Elfen trouwen met elfen en kabouters met kabouters.

Het bedroefde elfje en de verdrietige kabouter vroegen de elfenkoningin om raad en goedkeuring. Deze zei: “een kabouter en een elfje op één kussen, daar zit de duivel tussen”. De kabouter ging terug naar zijn wilg en treurde wekenlang, waardoor zijn wilg in een treurwilg veranderde. Ook het elfje ging terug naar haar rozenstruik aan de rand van het bos en huilde dagenlang. De elfenkoningin kon deze droefenis niet aanzien en trok op een heldere herfstdag naar de kabouterkoning voor overleg. Gezamenlijk besloten zij in grote wijsheid dat de twee voor altijd samen mochten leven, maar niet in de gedaante van elf en kabouter maar in een nieuwe gedaante: in de vorm het Wilgenroosje. Dankbaar en gelukkig aanvaarden ze het voorstel.

En zo leefden ze nog lang en gelukkig en kregen vele nakomelingen.“

Geneeskrachtige eigenschappen

Epilobium hirsutum L., met een rijk gehalte aan flavonoïden, wordt van oudsher gebruikt voor de preventie en behandeling van sommige ziekten. Het kruid wordt al duizenden jaren gebruikt als een therapeutisch middel voor de behandeling van prostaatziekten, kanker en slaapstoornissen. De farmacologische studies hebben aangetoond dat extracten van deze plant antibacteriële, antimicrobiële, antioxidatieve en antiflogistische effecten hebben.

Fytochemicaliën, bekend als natuurlijke antioxidanten, zijn belangrijke hulpmiddelen om oxidatiereacties te remmen. Reden voor de vorming van toxische verbindingen en onaangename smaak. Myricetin, de meest gekarakteriseerde flavonoïde in Epilobium hirsutum, bleek antioxiderende eigenschappen te hebben. Fenolen en flavonoïden van E. hirsutum kunnen een remmende invloed hebben op de oxidatie van vetten.

Over het algemeen omvatten de eetbare en voedseltoepassingen van Epilobium hirsutum de antioxiderende eigenschappen, antimicrobieel potentieel en specifieke toepassingen bij de ondersteuning van de gezondheid van de prostaat.

Hoewel aanvankelijke studies aantonen dat het harig wilgenroosje een veelbelovende bron is voor natuurlijke antioxidanten, kankerbestrijdende en antibacteriële producten, blijven de resultaten van klinische toepassingen onbekend. Men vermoedt dat E. hirsutum mogelijks kan worden gebruikt bij de behandeling van verschillende aandoeningen.

Infusie

De bladeren kunnen worden gebruikt om thee te zetten. Die thee wordt vaak gedronken in Rusland, waar het ‘kaporie-thee’ wordt genoemd. Soms wordt er ook aan de bladeren gezogen vanwege hun zoute smaak, maar voorzichtigheid is geboden. De plant is mogelijk giftig. Er zijn ook meldingen geweest van vergiftiging die leidde tot stuiptrekkingen na het eten van de bladeren.

Waarschuwing

“Stadsplanten” is niet verantwoordelijk voor eventuele schade, van welke aard dan ook, als gevolg van het gebruik van planten voor medische of culinaire doeleinden. Dit artikel vervangt niet het deskundig advies van een arts of een erkend fytotherapeut. Lees in dat verband ook onze disclaimer elders op deze website!