8 juli 2024

Kluwenhoornbloem – Cerastium glomeratum

Laat me je meenemen naar de betoverende wereld van de kluwenhoornbloem! Met haar fijne haartjes en haar bloemen, die als een kluwen op korte steeltjes dicht bij elkaar zitten, is ze helaas niet echt pronkstuk in de natuur. Neen, moeders mooiste zal ze nooit worden. Ze wordt ook vaak als ‘onkruid’ bestempeld. En laat ons eerlijk blijven, het is ook wel een beetje zo. In de stad is het een algemeen voorkomend lid uit de anjerfamilie dat groeit op braakliggend terrein, tegen kademuren en gevels. Zelfs tussen de voegen van oude muren kan men haar vinden. Plaatsen waar men deze soort veelvuldig kan aantreffen, zijn bijvoorbeeld stadstuintjes, bloemperken of omgewoelde wegbermen. Ze houdt van matig zure, voedselrijke bodems. Dus een plekje waar uw lieve hond op zijn dagelijkse uitstapje gewoontegetrouw zijn pootje opheft bevalt haar best. Kieskeurig is ze niet.

Kluwenhoornbloem is eenjarig. Elk jaar ontspringt ze opnieuw uit zaad, als een belofte van vernieuwing en groei.

Naamgeving

De hoornbloem ontleent zijn naam aan de vorm van de vrucht die lijkt op een koeienhoorn.

Cerastium komt trouwens van het Griekse ceras (hoorn). Glomeratum betekent ‘opeengehoopt’ of ‘met kluwens’, hetgeen dan weer verwijst naar de typische bloeiwijze.

De Engelse naam is Sticky Mouse-ear. Alle delen van deze plant zijn zacht behaard, zacht zoals het oor van een muis. “Sticky” verwijst natuurlijk naar de klierharen die bovenaan de stengel zitten.

Er bestaan trouwen nog een aantal andere hoornbloemsoorten en het onderscheid is niet altijd gemakkelijk te maken. Hoornbloem (Cerastium) is een geslacht dat behoort tot de anjerfamilie en telt wereldwijd ongeveer 200 soorten.

In onze contreien kennen we vooral de akkerhoornbloem, de Gewone hoornbloem, de Scheve hoornbloem (in de duinen), zandhoornbloem…

Hoornbloem- en muursoorten lijken ook goed op elkaar. Ze zijn soms niet gemakkelijk uit elkaar te houden want ze behoren tot dezelfde anjerfamilie. Het kenmerk waarmee je vrij zeker weet of je met een hoornbloem of met een muur te maken hebt is het aantal stijlen : Hoornbloemsoorten hebben 5 stijlen, bloemen van de muursoorten hebben 3 stijlen.

Beschrijving

Kluwenhoornbloem — De bloempjes van de kluwenhoornbloem

Elk van haar vijf witte kroonblaadjes is omringd door een kelkje dat bijna even groot is. Iedere stengel vormt uiteindelijk een bloeiwijze aan de top. Zeer kenmerkend zijn de klierharen, vooral bovenin de plant, waardoor ze kleverig aanvoelt. De haren aan de top van de kelkbladen steken buiten de rand ervan uit.

Ze bloeit met kleine witte bloemetjes, die in een gedrongen, dichte bloeiwijze staan. Later wordt de bloeiwijze wat losser. In een bloeiwijze bloeien de bloemen zelden allemaal tegelijk.

De 5 tot 8 mm grote bloemen gaan meestal niet helemaal open. De vijf kroonbladen zijn ondiep uitgerand en even lang of net iets langer dan de kelk. De beharing komt buiten de rand van de vijf kelkbladen uit.

De bloemen hebben 5 kroonbladen, die ongeveer voor 1/4 zijn ingesneden. Ze zijn iets langer dan de kelkbladen, die tot aan de top behaard zijn.

De rechtopstaande, geribde en geelgroene stengels zijn zacht behaard en bovenaan kleverig door klierharen. Als tijdens de vruchtrijpheid de plant half verdord is en los in de bodem zit, is waargenomen dat een lichte aanraking van voorbijgaande dieren voldoende is om haar mee te nemen en zodoende de zaden te verspreiden.

De tegenoverstaande, eironde blaadjes zijn behaard, geelgroen en vaak iets hol. De bladrand is gaaf.

De doosvrucht wordt nog geen 1 cm lang. De stelen van de vruchten zijn even lang of iets korter dan de kelk. De zaden zijn kortlevend (één tot vijf jaar).

Gelijkende soorten

Hoornbloem- en muursoorten behoren tot de anjerfamilie en lijken erg op elkaar. Kluwenhoornbloem en Gewone hoornbloem lijken zeer sterk op elkaar.

Een belangrijk kenmerk van de kluwenhoornbloem is de – door klierharen – vooral bovenaan kleverige stengel. Met een plantenloep zijn de klierharen goed te zien. Gewone hoornbloem heeft een geheel behaarde stengel, maar geen klierharen.

De kluwenhoornbloem heeft tot ongeveer 1/4 ingesneden kroonbladen, terwijl de Gewone hoornbloem tot de helft ingesneden kroonbladen heeft.

Kluwenhoornbloem heeft lichtgroen blad, soms geelgroen. Het is verhoudingsgewijs breed en kort, eirond tot elleptisch. De bladtop is daardoor stomp.

Gewone hoornbloem heeft donkergroen blad. Het is verhoudingsgewijs smal en lang en kan 1 tot 3 cm lang worden.

Op de website wildebloemen.info staat een handige sleutel om de verschillende soorten uit elkaar te houden.

https://www.wildebloemen.info/pages%20sleutels/sleutel%20hoornbloemen%20Cerastium.php

Ook op de website stadsplanten.nl worden de verschillen tussen de twee soorten duidelijk beschreven.

Zie: https://www.stadsplanten.nl/2024/03/kluwenhoornbloem-versus-gewone-hoornbloem-een-vaak-eenvoudig-te-ontwarren-kluwen/