Medicinaal gebruik van de paardenbloem

Verschillende delen van de paardenbloem, waaronder de bladeren, wortels en bloemen kan men gebruiken vanwege hun potentiële medicinale eigenschappen.  

Dioscorides

Volgens sommige bronnen wordt de paardenbloem al vermeld in de ‘Materia Medica’ (Περὶ Ὕλης Ἰατρικῆς) van Dioscorides, een Griekse arts en farmacoloog die in de 1e eeuw na Christus leefde. De ‘Materia Medica’ is een uitgebreide farmacopee die een breed scala aan medicinale planten en hun gebruik beschrijft. Maar zelf hebben we bij onze uitvoerige online research die beschrijving in geen enkele vertaling kunnen terugvinden.  Ook niet na het inschakelen van artificiële intelligentie.

Hildegard von Bingen

Hildegard von Bingen (1098-1179) was een Duitse abdis, mysticus en kruidkundige die uitgebreid schreef over medicinale planten in haar werk “Physica”.  Daarin besprak Hildegard verschillende planten en hun geneeskrachtige eigenschappen.

Hoewel Hildegard von Bingen Taraxacum officinale niet vermeldt bij zijn moderne botanische naam, beschreef ze wel planten met kenmerken die vergelijkbaar zijn met paardenbloem. Ze schreef over planten met een bittere smaak en diuretische eigenschappen. Deze beschrijvingen komen volledig overeen met de eigenschappen van paardenbloem.

In “Physica” schreef Hildegard over de gezondheidsvoordelen in de context van middeleeuwse kruidengeneeskunde. Ze beschouwde paardebloem als een waardevol kruid met eigenschappen die gunstig waren voor verschillende gezondheidsproblemen. Ze geloofde dat het kruid kon worden gebruikt om de lever en galblaas te ondersteunen, waardoor de spijsvertering en het algehele welzijn werden bevorderd. Haar geschriften benadrukten vaak de onderlinge verbondenheid van lichaam, geest en ziel. Ze beschouwde planten als geschenken van God die gebruikt konden worden voor genezing.

Hoewel Hildegard’s opvattingen over medicinale planten geworteld waren in het middeleeuwse begrip van kruidengeneeskunde zijn haar bijdragen op het gebied van kruidengeneeskunde opmerkelijk. Haar werk is bestudeerd op zijn historische en culturele betekenis in de context van middeleeuwse kruidenkennis. 

Rembert Dodoens

Rembert Dodoens (1517–1585), ook bekend als Dodonaeus, was een Vlaamse arts en botanicus die aanzienlijk bijdroeg aan het gebied van de kruidengeneeskunde. In zijn beroemde werk “Cruydeboeck”, voor het eerst gepubliceerd in 1554, gaf Dodonaeus gedetailleerde informatie over verschillende planten, inclusief hun medicinale toepassingen.

Met betrekking tot de paardenbloem noemde Dodonaeus ook zijn diuretische eigenschappen en raadde het aan voor de behandeling van problemen met betrekking tot de lever en de nieren. Net als Hildegard von Bingen voor hem, waardeerde Dodonaeus paardenbloem vanwege zijn vermogen om de urineproductie te stimuleren, waarvan werd gedacht dat het gunstig was voor bepaalde gezondheidsproblemen.

Nicholas Culpeper 

Nicholas Culpeper (1616 – 1654) schreef in zijn boek ‘The Complete Herbal’ (1652-‘53):

“Paardenbloem valt onder de heerschappij van Jupiter. Het is van een openings- en reinigingskwaliteit, en daarom zeer effectief voor de obstructies van de lever, gal en milt, en de ziekten die daaruit voortvloeien, … het opent de urinepassages zowel in jong als oud… 

Je ziet hier welke deugden dit gewone kruid heeft, en dat is de reden waarom de Fransen en Nederlanders ze zo vaak in het voorjaar eten…”

Later, in de 18^de eeuw, werd paadenbloem algemeen erkend als een medicinale plant. Tijdens deze periode was kruidengeneeskunde een gangbare praktijk, en verschillende planten werden veel gebruikt om hun waargenomen therapeutische eigenschappen. Paardebloem was geen uitzondering, en het had een plaats in de traditionele geneeskunde.

Kruidenboeken en recepten uit de 18e eeuw bevatten vaak informatie over het gebruik van paardenbloem. De plant stond bekend om zijn diuretische eigenschappen en werd verondersteld gunstig te zijn voor aandoeningen die verband hielden met de nieren en de lever. De wortels, bladeren en soms zelfs de bloemen van paardenbloem werden gebruikt voor medicinale doeleinden.

Kruidendokters en artsen van de 18e eeuw, beïnvloed door eerdere kruidentradities, adviseerden paardenbloem vaak vanwege zijn vermogen om de spijsvertering te stimuleren, het bloed te reinigen en het algehele welzijn te bevorderen. Hoewel het begrip van medicinale planten niet zo nauwkeurig of wetenschappelijk geïnformeerd was als het nu is, bleef dit traditionele gebruik bestaan en droeg het bij aan het historische belang van paardenbloem in de kruidengeneeskunde.

Hedendaags onderzoek

Tegenwoordig wordt veel wetenschappelijk onderzoek gedaan naar de werkzame stoffen in de plant. Recente wetenschappelijke onderzoeken hebben ondermeer aangetoond dat paardenbloem ‘mogelijks’ kan ingezet worden bij de behandeling van sommige kankers. De eerste positieve resultaten in het laboratorium hebben geleid tot meer gesubsidieerd wetenschappelijk onderzoek. Een volgende stap is onderzoek bij proefdieren en mensen. De resultaten bij patiënten moeten worden afgewacht voordat met meer zekerheid over de werkzaamheid van paardenbloemen uitspraken gedaan kunnen worden.

A comprehensive review of the benefits of Taraxacum officinale on human health. 
https://bnrc.springeropen.com/articles/10.1186/s42269-021-00567-1

Anti-inflammatory activity of Taraxacum officinale

https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0378874107004850

Taraxacum officinale: a high value less known medicinal plant

https://citeseerx.ist.psu.edu/document?repid=rep1&type=pdf&doi=9d99b2bab4d413569e3b25ef565e33b07c04f7bf

Taraxacum officinale as a food source

https://link.springer.com/article/10.1023/B:QUAL.0000040365.90180.b3

Taraxacum officinale wordt traditioneel gebruikt voor verschillende medicinale doeleinden. Hoewel wetenschappelijk onderzoek naar de werkzaamheid ervan aan de gang is wordt het toegepast bij:

Lever: paardebloem werd historisch gebruikt om de lever te ondersteunen. Er wordt aangenomen dat het diuretische eigenschappen heeft die kunnen helpen gifstoffen uit het lichaam te elimineren.

Spijsvertering: paardebloem wordt gebruikt als een mild laxeermiddel.  Het kan helpen de spijsvertering te stimuleren en problemen zoals constipatie te verlichten.

Diuretische eigenschappen: de diuretische eigenschappen van paardenbloem kunnen de verhoogde urineproductie bevorderen, wat kan helpen bij het verwijderen van overtollig vocht uit het lichaam.

Ontstekingsremmende effecten: sommige studies suggereren dat paardenbloem ontstekingsremmende eigenschappen kan hebben, wat gunstig kan zijn voor aandoeningen die gepaard gaan met ontsteking.

Rijk aan voedingsstoffen: paardebloembladeren zijn rijk aan vitamines en mineralen, waaronder vitamine A, C en K, evenals calcium, kalium en ijzer. Deze voedingsstoffen dragen bij aan zijn reputatie als heilzame plant.

Waarschuwing

Paardenbloem fungeert als een diureticum, waardoor medicijnen je lichaam sneller kunnen verlaten dan wenselijk. Het kan ook een wisselwerking hebben met een aantal medicijnen die door de lever worden afgebroken.

Het is belangrijk op te merken dat, hoewel de paardenbloem een lange geschiedenis van traditioneel gebruik heeft, wetenschappelijk onderzoek naar zijn geneeskrachtige eigenschappen nog volop aan de gang is. Zoals bij elk kruidenmiddel is het raadzaam om een gehomologeerd fytotherapeut te raadplegen voordat u paardenbloem voor medicinale doeleinden gebruikt, vooral als u medicijnen gebruikt of reeds bestaande gezondheidsproblemen heeft. Dit artikel vervangt ook geenszins het advies van een arts of deskundig zorgverlener. Lees daaromtrent de disclaimer onderaan deze pagina.