Medicinaal gebruik van herderstasje

Tijdens de Middeleeuwen werd het kruid al gebruikt bij kiespijn en neusbloedingen. Men geloofde dat, als de patiënt het takje van het herderstasje links in de hand hield, de bloeding van het rechterneusgat zou verdwijnen en omgekeerd.

Hildegard von Bingen

Herderstasje wordt niet expliciet genoemd in Hildegard van Bingens “Physica”.  Ze bespreekt echter wel tal van planten en hun gebruik, en categoriseert ze op basis van hun eigenschappen. Het is echter mogelijk dat de identificatie en naamgeving van planten in de loop van de tijd zijn geëvolueerd, en dat de gebruikelijke namen die we tegenwoordig gebruiken mogelijk niet direct overeenkomen met de namen die in historische teksten werden gebruikt.  

Rembert Dodoens 

Herderstasje wordt wel al beschreven in Dodoens’ “Cruydeboeck” samen met het gebruik en de eigenschappen ervan. Rembert Dodoens (1517–1585) was een Vlaamse arts en botanicus die bekend stond om zijn invloedrijke werk op het gebied van plantkunde. Eén van zijn belangrijkste bijdragen was de publicatie van “Cruydeboeck”, voor het eerst gepubliceerd in 1554. Dit werk, later vertaald in verschillende talen, beschreef een grote verscheidenheid aan planten en hun toepassingen.

Nicholas Culpepper

Nicholas Culpepper* (1616-1654)  beschrijft in zijn ‘Complete Herbal’ ook de medicinale toepassingen van het herderstasje zoals die in zijn tijd bekend waren. Het is de  beste beschrijving die ik kon vinden van het gebruik ervan in de traditionele kruidengeneeskunde. 

https://www.gutenberg.org/files/49513/49513-h/49513-h.htm
De tekening van het herderstasje is te vinden op plaat 17 (Shepherd’s purse), de beschrijving op pagina 171.

“It is under the dominion of Saturn, and of a cold, dry, and binding nature, like to him. It helps all fluxes of blood, either caused by inward or outward wounds; as also flux of the belly, and bloody flux, spitting blood, and bloody urine, stops the terms in women; being bound to the wrists of the hands, and the soles of the feet, it helps the yellow jaundice. The herb being made into a poultice, helps inflammations and St. Anthony’s fire. The juice being dropped into the ears, heals the pains, noise, and mutterings thereof. A good ointment may be made of it for all wounds, especially wounds in the head.”

* Nicholas Culpeper (18 oktober 1616 – 10 januari 1654) was een Engelse botanicus, kruidkundige, arts en astroloog. Zijn boek ‘The English Physitian (1652), later genoemd ‘Complete Herbal (1653), is een belangrijke bron over het medicinaal gebruik van kruiden, zoals bekend in de 17^de eeuw.  Het is één van de meest gedetailleerde werken over medische astrologie in het vroegmoderne Europa.

 

Geneeskrachtig

Het is inderdaad vaatvernauwend, bloedstelpend, laxerend en versterkt de darmwanden.
Kruidenthee van de plant kan gebruikt worden bij overvloedige menstruatie, bloedende aambeien, neusbloedingen en bloedingen van het tandvlees; om ingewandsspieren te verstevigen bij verslapping van de peristaltiek. Vroeger werd het ook gebruikt om weeën op te wekken tijdens een bevalling.

(Bron: Genezende planten, Bruno Vonarburg, Artis-Historia, 1987)

 “Herderstasch mag in geen huis ontbreken wegens zijn voortreffelijkheid.”   Dit schrijft Broeder Aloysius (leerling van de beroemde Monseigneur Kneipp) in zijn standaardwerk “Troost der zieken” (1911). Hij beschrijft hierin ruim 300 geneeskrachtige planten met een grote verzameling huismiddelen van allerlei aard. 

Herderstasje is inderdaad een probaat middel tegen bloedingen.  Als bewijs geeft hij het volgende voorbeeld:

“Een heer had een hevig neusbloeden; al wat men aangewend had, scheen niets te baten; men vreesde voor zijn leven. Geen raad wetende, kwam men beangstigd tot mij. Ik raadde het kruidje Herderstasch aan: men hechtte geen geloof aan mijn woorden, daar men het al tevergeefsch beproefd had.  Ik vermoedde aanstonds, dat men verouderde kruiden gebruikt had, liet een sterk aftreksel klaar maken, dit den patiënt opsnuiven en ook een kopje innemen. Bijna ogenblikkelijk hield het bloeden op.”

Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd het herderstasje als het ware herontdekt. Gezien het grote tekort aan medicijnen moesten de dokters en deskundigen op zoek naar alternatieven.  Vandaar dat het herderstasje gebruikt werd bij de behandeling van gewonden. 

Goed voor het bloed

Herderstasje werkt regulerend op bloedsomloop en bloeddruk. Dit betekent dat bij diegene met een te lage bloeddruk de bloeddruk zal verhogen en omgekeerd. De plant zou ook helpen bij hevige menstruele bloedingen en bij bloedingen na een bevalling.

Verder is het herderstasje ook werkzaam bij maagpijn, wekt de eetlust op en stimuleert de spijsvertering. Ook zou het spierversterkend werken en helpen bij bekkeninstabiliteit.

Uitwendig wordt het herderstasje gebruikt in een zalf of tinctuur bij bloedende verwondingen.

Een homeopathisch middel, gemaakt van de verse plant, wordt gebruikt om neusbloedingen en menstrtatiebloedingen te behandelen.

Er zijn verschillende producten (o.a. tincturen) in de handel verkrijgbaar op basis van herderstasje. Capsella Bursa-Pastoris heeft een gunstige invloed op de circulatie doordat deze plant bloedstelpende eigenschappen bezit.

Deze plant wordt traditioneel gebruikt bij bloedingen van de neus.  Kan ook gebruikt worden bij sterke menstruatie.

Waarschuwing

Nooit gebruiken tijdens de zwangerschap. Mensen die in het verleden nierstenen hebben gehad moeten voorzichtig zijn met het gebruik van dit kruid. Dit kruid is in welke bereidingsvorm dan ook niet langer dan een jaar houdbaar.  De hele plant inclusief de wortel, oogsten voordat de zaden rijp zijn. Slechts gebruiken onder toezicht van een arts! Te veel van dit kruid kan verlammend werken op het centraal zenuwstelsel.

Bij gebruik van een te grote hoeveelheid kunnen vergiftigingsverschijnselen optreden. Planten die op vochtige plaatsen groeien, worden vaak aangetast door de schimmel (Cystopus candidus) die een witte laag op de planten vormt. Zulke exemplaren mogen niet worden verzameld. 

(Bron: http://plantaardigheden.nl/plant/beschr/gonnve/herderstasje.htm)

Disclaimer

De auteurs van deze website geven geen enkele garantie, expliciet of impliciet, met betrekking tot de uiteindelijke resultaten die worden verkregen door de informatie van deze website toe te passen.  Het gebruiken en consumeren van de beschreven producten gebeurt op eigen risico.

De auteurs zijn niet verantwoordelijk voor misbruik of verkeerde identificatie van een plant, of voor alle gevolgen voor uw gezondheid – of die van anderen – die daaruit kunnen voortvloeien.
Lees de volledige disclaimer op: https://www.stadsplanten.be/disclaimer-2/

Bronnen en meer informatie

https://www.herbrally.com/monographs/shepherds-purse

https://www.botanical.com/botanical/mgmh/s/shephe47.html

https://www.purplesage.org.uk/profiles/shepherdspurse.html

https://www.vanbruggenthee.nl/losse-thee/gezondheid/herderstasje-thee/

https://www.schwabepharma.be/plantenlexicon/detail/plant/herderstasje/

Ghalandari S et al (2017). Effect of hydroalcoholic extract of Capsella bursa pastoris on early postpartum hemorrhage: A clinical trial study. Journal of Alternative and  Complementary Medicine 23, 794‐799.