Wilde planten in de stad
In het eerste deel van onze verkenningstocht door Brugge, samen met bioloog en lichenoloog Tim Claerhout, doken we diep in de fascinerende wereld van mossen en korstmossen. We richten onze aandacht op de vijf soorten die centraal staan in een experiment om de invloed van …
Onlangs had ik het plezier om Tim Claerhout te ontmoeten en samen met hem de stad in te duiken voor een fascinerend onderzoek naar korstmossen. Tim Claerhout (° Brugge, 1998) is een gepassioneerde bioloog, opgeleid aan de Rijksuniversiteit van Gent. Momenteel werkt hij aan zijn …
Tijdens mijn verkenningstocht door de betoverende straten van Brugge ontdekte ik een wereld die vaak over het hoofd wordt gezien – de mysterieuze levens die zich vastklampen aan de oude muren van de stad. Terwijl ik langzaam mijn weg baande door smalle steegjes en langs middeleeuwse kanalen, werd ik betoverd door de immense biodiversiteit die deze muren herbergen. Elk stukje steen leek een eigen verhaal te vertellen.
Langs de kanten van de gevels kropen delicate groene vingers van klimop, hun kronkelende ranken als levenslijnen tussen de stenen, terwijl mos zachtjes fluisterde in de schaduwrijke hoekjes. De kleine bloempjes van het kandelaartje durfden hun hoofden uit te steken, een uitnodiging voor de voorbijgangers om even stil te staan en te genieten van hun eenvoudige schoonheid.
Zelfs de kleinste scheuren en kieren waren gevuld met een schat aan leven. Minuscule mosplantjes vonden hun weg naar het licht, terwijl insecten en kleine diertjes een thuis vonden in deze kleine oases van groen te midden van het stedelijke landschap.
In deze ogenschijnlijk versteende stadsomgeving vond ik een onverwachte rijkdom aan leven en schoonheid. Het was een herinnering aan de veerkracht van de natuur, die zelfs in de meest onwaarschijnlijke hoekjes een plekje weet te veroveren en te gedijen. Ga je mee op tocht?
Klik op de foto’s om een groter formaat te bekijken.
Vandaag heb ik een eerste keer deelgenomen aan een veldonderzoek dat gericht is op het begrijpen van de impact van het stadsklimaat op de biodiversiteit, met een focus op mossen en korstmossen. Dit onderzoek maakt deel uit van een groter project genaamd Hidden Biodiversity, gefinancierd …
Wow, wat een spektakel na al die regenachtige dagen! Kijk eens hoe levendig en sprankelend de mossen en korstmossen erbij liggen. Ze lijken wel te dansen van vreugde na al dat vocht. Het is alsof de natuur hen een verjongingskuur heeft gegeven, en nu stralen …
“Horen korstmossen wel thuis in een website over stadsplanten?” hoor ik u zeggen. Op de keeper beschouwd horen ze er net zomin thuis als een vos in het hoenderhok, want korstmossen zijn geen planten. En het zijn bovendien ook geen mossen. Maar hoewel korstmossen, botanisch gezien, geen planten zijn kunnen ze absoluut geen schade toebrengen aan de habitat waarop ze groeien. In dat opzicht loopt de vergelijking met een vos in de kippenren dus ook mank.
Ze groeien heel langzaam en komen meestal voor op bomen, maar ook op tegels, muren, beton, lantaarnpalen, dood hout, dakpannen enz… Ze gebruiken de ondergrond enkel als habitat, en elke soort heeft zijn eigen voorkeur. Het zijn geen parasieten en nemen dus geen voedingsstoffen weg van de plant waarop ze groeien. Ze dringen niet binnen in de boom maar leven oppervlakkig. Hun voedingsstoffen halen ze uit de algen waarmee ze samenleven, op zo’n manier dat de algen dit overleven.
Ook de boomschors lijdt niet onder de bedekking van korstmossen. Op één boom kunnen we tegelijkertijd verschillende soorten aantreffen. Op plaatsen waar het meestal nat is, groeien korstmossen die reageren op vocht, namelijk de groene varianten. Op droge plaatsen groeien dan weer specifieke soorten die niet tegen vocht kunnen. Ze komen zowel voor op levende bomen als op dood hout.
Brontekst: Tuinadvies.be
Ingebed in een weefsel van schimmeldraden vertonen korstmossen, voornamelijk bestaande uit groene algen of cyanobacteriën, een vlakke of buisstructuur. De algen bevinden zich aan de door de zon verlichte kant van de thallus. Daardoor wordt het proces van fotosynthese geoptimaliseerd en de nabijheid van schimmeldraden tot de voedselrijke zones gegarandeerd. Vanwege de noodzaak voor de algen om fotosynthetische opbrengsten met de schimmel te delen, hebben korstmossen een trage groeisnelheid, meestal in de orde van een paar millimeter per jaar.
Hoewel ze wijdverspreid voorkomen ontsnappen korstmossen vaak aan de aandacht. Niettemin blijft hun cruciale rol in de natuur grotendeels onopgemerkt en dragen ze bij aan ecosystemen op een manier die wordt onderschat.
Een dwarsdoorsnede door een korstmos, een symbiotische relatie tussen groene algen en een schimmel.
1. De buitenste laag (korst of cortex) bestaat uit strak verweven schimmeldraden die bescherming bieden.
2. Fotobionte laag: groene algen
3. Medulla, los hyfenweefsel
4. Onderkorst (rhizines) van strak verweven schimmeldraden aan de ondergrond.
https://www.verspreidingsatlas.nl/korstmossen
https://www.verspreidingsatlas.nl/determinatie/
https://www.verspreidingsatlas.nl/soortenlijst/korstmossen
Veldgids korstmossen: https://www.blwg.nl/mossen/winkel/veldgids-korstmossen-2018.aspx
https://www.onzenatuur.be/artikel/dit-maakt-korstmossen-zo-bijzonder
https://www.tuinadvies.be/artikels/zijn_korstmossen_schadelijk
https://www.nemokennislink.nl/publicaties/korstmossen-samenleving-van-schimmel-en-alg/
https://lichenportal.org/portal/
Ik schrijf zondag 10 december 2023, en – ware het niet dat ik zonet de Kerstman voor de voeten liep en mijn agenda gecheckt heb om na te gaan of het geen zinsbegoocheling was – je zou je eind oktober of begin november wanen. De …
